Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΑΝΩΡ ΤΗΣ ΖΑΒΟΡΔΑΣ (Βέροιας)

Στή Θεσσαλονίκη γεννήθηκε ὁ Ἅγιος Νικάνωρας τό 1491 ἀπό Χριστοῦ, κι εἶχε πλούσιους γονεῖς. Μετά τόν θάνατο τῶν γονιῶν του, ὁ εὐλαβής νέος, μοίρασε τήν περιουσία του στούς φτωχούς κι ἔγινε μοναχός σέ κάποιο ἀπό τά μοναστήρια τῆς πατρίδας του.

Ἀλλά ἡ Θεσσαλονίκη δέν τοῦ πρόσφερε τήν ποθούμενη ἡσυχία. Κάποια μέρα, στήν προσευχή του, ἄκουσε καθαρά μία φωνή νά τοῦ ὑπαγορεύει νά ἀσκητέψει στό ὅρος Καλλίστρατο, μία κορυφή στά σύνορα τῶν Γρεβενῶν καί τῆς Δεσκάτης. Ξεκίνησε λοιπόν ὁ Ἅγιος Νικάνωρας ὁδοιπορώντας ἀπό τήν Θεσσαλονίκη γιά νά μεταβεῖ στό ὅρος Καλλίστρατο. Περνώντας ἀπό χωριό σέ χωριό κήρυττε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ὅπου καί ὅπως μποροῦσε. Κάποτε ἔφθασε στή Βέροια, ἀπ'ὅπου ὑποχρεωτικά θά περνοῦσε, κι ἔκαμε ἕναν ἀρκετά μεγάλο σταθμό στή Σκήτη της, γιατί εἶχε ἐντυπωσιαστεῖ ἀπό τήν πνευματική ἀτμόσφαιρα πού ἐπικρατοῦσε.

Ἐκεῖνο τόν καιρό ἦταν ἀκόμη στά μέρη μας ὁ Ἅγιος Διονύσιος. Ἐπειδή ἀναγνώρισαν ὁ ἕνας τήν ἀρετή τοῦ ἄλλου, ἔκαναν τό πᾶν γιά νά συζητοῦν πνευματικά καί νά ὠφελοῦνται. Πολλές φορές ἀγρυπνοῦσαν μαζί ἤ τελοῦσαν θεῖες λειτουργίες. Ὁ Ἅγιος Διονύσιος ἔλεγε, γιά τόν Ἅγιο Νικάνωρα, στούς μαθητές του: «Βλέπετε ἀδελφοί! μεγάλο θησαυρό κρύβει κάτω του ἐκεῖνο τό εὐτελές τριβώνιο!», γιατί βέβαια σάν ἀσκητές δέν ἦταν ντυμένοι μέ πολυτελῆ ροῦχα, ἀλλά μέ εὐτελῆ τριβώνια.

Ἡ θεία προσταγή ὅμως πρός τόν Ἅγιο ἦταν νά πάει στό Καλλίστρατο. Πῆρε λοιπόν τόν Ἁλιάκμονα παρόχθια καί βγῆκε ἴσα στό βουνό πού ἀναζητοῦσε. Ἐπειδή μέ αὐτό τόν τρόπο, δηλαδή παρόχθια του Ἁλιάκμονα ἡ ἐπικοινωνία μέ τά πόδια ἦταν κάπως σύντομη, συχνά-πυκνά πήγαιναν κι ἔρχονταν οἱ δύο Ἅγιοι ἄν καί τελειωμένοι στήν ἀρετή, ἤθελαν ὅλο καί περισσότερο νά γεύονται τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀνταλάσσοντας ἐμπειρίες. Μία φορά μάλιστα πῆγαν δύο λαϊκοί στόν Ἅγιο Νικάνωρα νά ὑποταχθοῦν, καταγόμενοι ἀπό τά μέρη μας. Κι ὁ Ἅγιος μέ εἰλικρινῆ ταπείνωση ἀντέτεινε «μά καλά ἤλθατε σέ μένα τόν εὐτελῆ καί ἀφήσατε τόν μεγάλο στήν ἀρετή Διονύσιο;».

Στό Καλλίστρατο ὁ Ἅγιος ἔκτισε κοινόβιο μοναστήρι τό 1534, ἀφιερωμένο στήν Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος, κι ἐκεῖ σύναξε πολλές ψυχές πού ἤθελαν νά σωθοῦν κοντά του! Τό μοναστήρι αὐτό εἶναι πιό γνωστό σάν Μονή τῆς Ζάβορδας κοντά στά Γρεβενά.

Στήν διαθήκη πού ἄφησε ὁ ἅγιος, ἔδωσε ἐντολές στά καλογέρια του, γιά τήν ἐνθρόνιση τῶν ἡγουμένων τῆς Μονῆς του, νά τήν τελοῦν ἡγούμενοι ἤ ἀπό τά Μετέωρα ἤ ἀπό τή Μονή τοῦ Προδρόμου στήν Σκήτη τῆς Βέροιας.

Τρεῖς μέρες πρίν κοιμηθεῖ τόν αἰώνιο ὕπνο, προγνώρισε τήν ἀποδημία του καί παρήγγειλε στά καλογέρια του: «ὑπάγετε στήν Μονή τοῦ Προδρόμου, πού ἀνακαίνισε ὁ ἀδελφός καί συνασκητής μου Διονύσιος. Ἐκεῖ μέ πολλά δάκρυα καί δεήσεις ζητῆστε ἀπό τούς πατέρες νά σᾶς δώσουν κάποιον ἱκανό νά γίνει ἡγούμενός σας». Καί μάλιστα ἦταν ἐποχή πού εἶχε ἀναχωρήσει ὁ Ἅγιος Διονύσιος, ἀλλά ὁ Ἅγιος Νικάνωρας γνώριζε τίς πνευματικές ἱκανότητες καί τῶν ὑπολοίπων πατέρων πού παρέμειναν στή Σκήτη.

Ἔκλεισε τά γήινα μάτια του στίς 7 Αὐγούστου τοῦ 1549, τήν ἑπομένη δηλαδή μέρα, τῆς πανηγύρεως τῆς Μονῆς τῆς Ζάβορδας, κι ἔκτοτε καθιερώθηκε αὐτή τή μέρα νά πανηγυρίζεται ἡ μνήμη του.