Η ΟΣΙΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ ΜΑΤΡΩΝΑ.

Ἡ Ματρῶνα ἡ Ὁσία καὶ θαυματουργὸς Μήτηρ ἡμῶν ἦτο ἀπὸ τὴν νῆσον Χίον, ἀπὸ τὸ χωρίον τὸ καλούμενον ἕως τὴν σήμερον Βολισσός, τὸ ὁποῖον εἶναι εἰς τὸ ἐπάνω βόρειον μέρος τῆς Χίου· καὶ ὁ μὲν πατὴρ αὐτῆς ὠνομάζετο Λέων, ἡ δὲ μήτηρ Ἄννα, ἦσαν δὲ οὗτοι εὐσεβεῖς χριστιανοί, καὶ μὲ ὅλα τὰ χριστιανικὰ ἤθη καὶ ἔργα κεκοσμημένοι, προσέτι καὶ εἰς τὸν πλοῦτον καὶ εἰς τὰ ἄλλα κοσμικὰ ἀγαθὰ ἦσαν ἐπισημότεροι τῶν ἄλλων τοῦ χωρίου. 

 Εἶχον δὲ αὐτοὶ καὶ ἄλλας ἓξ θυγατέρας καὶ μὲ τὴν Μαρίαν ἑπτά (διότι Μαρία, ὠνομάζετο ἡ Ἁγία καὶ μετωνομάσθη ὕστερον Ματρῶνα). Αὕτη λοιπὸν ἡ Μαρία (ἡ ὁποία ἦτο ἡ μικροτέρα τῶν ἄλλων θυγατέρων), ὅταν ἦλθε καιρὸς νὰ τὴν νυμφεύσωσιν οἱ γονεῖς της, δὲν ἠθέλησεν, ἀλλ᾿ ἐπρόκρινεν, ὡς φρονίμη, νὰ φυλάξῃ παρθενίαν καὶ καθαρότητα, διὰ νὰ γίνῃ νύμφη καλὴ καὶ ἄμωμος τοῦ ἀθανάτου Νυμφίου Χριστοῦ· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ ἡ ἀληθὴς παρθενία καὶ καθαρότητα, καὶ ἡ ἀφθορία δὲν εἶναι εὔκολον νὰ κατορθωθῆ μέσα εἰς τὸν κόσμον, εἰς τὴν συναναστροφὴν τῶν πολλῶν, ὁμοίως καὶ τὰ ἄλλα καλά, μὲ τὰ ὁποῖα λαμπρύνεται ἡ λαμπὰς τῆς παρθενίας, μέσα εἰς τὸν κόσμον ἀπαντῶσα πολλὰ ἐμπόδια, διὰ τοῦτο ἡ μακαρία ἀνεχώρησε κρυφίως ἐκ τῆς συγγενείας της ἀφῆκε τὸν πατέρα, τὴν μητέρα καὶ τὰς ἀδελφάς της καὶ ἦλθεν εἰς ἕνα ὄρος πλησίον του χωρίου, ὅπερ καλεῖται Κατάβασις καὶ ἐκεῖ ἤνοιξε τὸ στάδιον τῶν ἀσκητικῶν της ἀγώνων καὶ τὴν κατὰ τῶν παθῶν καὶ τῶν δαιμόνων ἔστησε πάλην, νηστεύουσα, ἀγρυπνοῦσα, καὶ μόνη μόνῳ τῷ Θεῷ προσευχομένη ἡ ἀοίδιμος.

Ἔχαιρε λοιπὸν ἡ Ἁγία καὶ ἐδόξαζε τὸν Θεόν, λυτρωθεῖσα τῶν ταραχῶν καὶ τῶν θορύβων τοῦ κόσμου. Οἱ γονεῖς της ὅμως ἀγνοοῦντες τί ἔγινε καὶ ποῦ κατήντησεν, ἐλυποῦντο βαρέως καὶ δὲν ἔπαυον ἀπὸ τοῦ νὰ τὴν ἀναζητῶσιν. Ἐρευνῶντες δὲ εἰς κάθε τόπον, ἀνεῦρον αὐτὴν εἰς τὸ ὄρος καὶ μὴ κρίναντες εὔλογον νὰ τὴν ἀφήσωσιν ἐκεῖ μόνην, τὴν παρεκίνησαν νὰ ἔλθῃ εἰς τὴν οἰκίαν των, αὐτὴ δὲ ὑπήκουσεν, ὡς Θεοῦ δούλη, εἰς τὸ εὐλογοφανὲς πρόσταγμα τῶν γονέων της, καὶ ἦλθεν εἰς τὴν πατρικήν της οἰκίαν καὶ εἰς μὲν τὰ ἄλλα ὑπετάσσετο καὶ ὑπήκουεν εἰς αὐτοὺς μὲ πολλὴν ταπείνωσιν, εἰς τὸ νὰ ὑπανδρευτῇ ὅμως παντελῶς δὲν ὑπήκουεν· ὅθεν βλέποντες ἐκεῖνοι ὅτι δὲν τοὺς ὑπακούει, καὶ γνωρίσαντες τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης της, καὶ τὸν μεγάλον πόθον τὸν ὁποῖον εἶχε διὰ τὴν μοναχικὴν ζωήν, τέλος πάντων ἔδωκαν εἰς αὐτὴν τὴν ἄδειαν νὰ ὑπάγῃ νὰ ἡσυχάσῃ καὶ νὰ πολιτεύηται τὴν κατὰ Χριστὸν Πολιτείαν, ὅπου εὐχαριστεῖται καὶ ἀρέσκηται, ἀλλὰ καὶ τὴν πατρογονικήν της κληρονομίαν ἐξεχώρισαν καὶ τὴν ἀφῆκαν εἰς τὴν ἐξουσίαν της, νὰ τὴν οἰκονομήσῃ ὡς θέλει.

Ἡ δὲ Μαρία τὰ μὲν κινητὰ πάντα διεμοίρασε, κατὰ τὴν ἐντολὴν τοῦ Κυρίου, εἰς τὰς χήρας καὶ τὰ ὀρφανὰ καὶ τοὺς πτωχούς, τὰ δὲ ἀκίνητα, χωράφια δηλαδὴ καὶ ἄλλα παρόμοια, τὰ ἄφησεν εἰς τὰς ἀδελφάς της, νὰ τὰ καλλιεργῶσι καὶ νὰ τὰ ἐπιμελῶνται, ἕως οὗ νὰ τὴν φωτίσῃ ὁ Θεὸς νὰ τὰ οἰκονομήσῃ κατὰ τὸ θέλημά του, πρὸς ψυχικήν της ὠφέλειαν. Καὶ λοιπὸν ἀφ᾿ οὗ οὕτω καλῶς διετάξατο τὰ ἑαυτῆς πάντα, ἄφησε τὴν Βολισσὸν καὶ ἦλθε πάλιν εἰς τὴν Κατάβασιν, εἰς τὸ πρῶτον τῆς ἡσυχαστήριον· τὴν δὲ ὀλίγην ἐκείνην τροφήν, ἥτις ἦτο ἀναγκαία πρὸς συντήρησιν τοῦ σώματός της διὰ νὰ μὴ ἀποθάνῃ ἀπὸ τὴν παντελῆ ἀσιτίαν, ἐφρόντιζε καὶ ἔφερε μία ἀδελφή της. Ἔμεινε δὲ ἐκεῖ εἰς τὴν Κατάβασιν ἠσυχάζουσα καὶ ἀγωνιζομένη τρεῖς ὁλοκλήρους χρόνους, ἀλλὰ κατὰ μὲν τὸ σῶμα εὑρίσκετο εἰς τὴν Κατάβασιν, κατὰ δὲ τὴν ψυχὴν καὶ τὴν καρδίαν καὶ τὴν διάνοιαν εὑρίσκετο εἰς τὴν ἀνάβασιν καὶ εἰς τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ, φανταζομένη τὰ ἀνεκλάλητα ἐκεῖνα κάλλη καὶ τὰς ὡραιότητας καὶ ἀναβάσεις ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς. Μετὰ δὲ τὰ τρία ἔτη, θέλων ὁ φιλάνθρωπος Θεὸς νὰ φανερώσῃ τὸν κρυπτόμενον θησαυρόν, διὰ νὰ πλουτίσῃ καὶ ἄλλους μὲ τὸν οὐράνιον πλοῦτον τῶν ἀρετῶν καὶ νὰ θέσῃ τὸν λύχνον ἐπάνω εἰς τὴν λυχνίαν, διὰ νὰ φωτίσῃ καὶ νὰ ὁδηγήσῃ καὶ ἄλλους εἰς ὀδὸν σωτηρίας, καθὼς ἔδειξαν τὰ πράγματα ὕστερον, ἐνέπνευσεν εἰς τὴν διάνοιάν της λογισμὸν ἀγαθὸν καὶ πόθον ἔβαλεν εἰς τὴν καρδίαν της θερμόν, νὰ καταβῇ εἰς τὴν χώραν, ὅπου ἦσαν τότε πολλὰ γυναικεῖα Μοναστήρια, διὰ νὰ εὕρῃ παραδείγματα ἀρετῶν καὶ νὰ ὑποταχθῇ εἰς Γερόντισσαν, κατὰ τοὺς νόμους τῆς μοναχικῆς πολιτείας.

Ἐλθοῦσα λοιπὸν εἰς τὴν χώραν καὶ τὰ ἐν αὐτῇ γυναικεῖα Μοναστήρια θεωρήσασα, καὶ πολλῶν ἐναρέτων Μοναζουσῶν τὰς ἀρετὰς μιμησαμένη ὡς πάλαι ὁ μέγας Ἀντώνιος, εὗρε μικρὸν Μοναστήριον, τὸ ὁποῖον τῆς ἤρεσε περισσότερον ἀπὸ τὰ ἄλλα, ἐπειδὴ ἦσαν εἰς αὐτὸ τρεῖς μόνον Μονάζουσαι, μήτηρ καὶ δύο θυγατέρες, καὶ ἦτο μεγάλη ἡσυχία καὶ εἰρήνη· ὅθεν τὰς παρεκάλεσε νὰ δεχθῶσι καὶ αὐτὴν εἰς τὴν συνοδείαν των, αὐταὶ δὲ τὴν ἐδέχθησαν, βλέπουσαι τὴν σεμνότητα, τὴν εὐταξίαν καὶ τὸ ταπεινὸν αὐτῆς ἦθος· ἔμεινε λοιπὸν ὑποτασσομένη εἰς αὐτὰς καὶ δοκιμαζομένη εἰς τοὺς κόπους καὶ τὰς κακοπαθείας τῆς ἀσκήσεως. Δὲν παρῆλθεν ὅμως πολὺς καιρὸς καὶ ἐφάνησαν, ἢ μᾶλλον ἔλαμψαν αἱ ἀρεταί της καὶ τῶν προτέρων της πνευματικῶν ἀσκήσεων οἱ καρποί· ὅθεν τὴν ἔκειραν Μοναχὴν καὶ τὴν ἐνέδυσαν τὸ Μοναχικὸν Σχῆμα, ἀντὶ δὲ τῆς ΜΑΡΙΑΣ μετωνομάσθη ΜΑΤΡΩΝΑ. Καὶ ὅσον τὰ ἔτη της προέβαινον καὶ ἡ ἡλικία της ηὕξανε, τόσον καὶ αὐτὴ προέβαινε καὶ ἐπρόκοπτεν εἰς τὰς ἀρετὰς καὶ εἰς τοὺς νέους ἀσκητικοὺς ἀγῶνας καὶ τοὺς πόνους. Καὶ διεδόθη ἡ φήμη της καὶ πολλὰς ἄλλας παρεκίνη καθ᾿ ἑκάστην, αἵτινες ἤρχοντο εἰς τὸ Μονύδριον ἐκεῖνο καὶ ἐκοινοβίαζον.

Ἐπειδὴ ὅμως ἡ Ἐκκλησία των ἦτο πολὺ μικρά, διότι δὲν ἦτο Ἐκκλησία Μοναστηρίου, ἀλλ᾿ ἦτο πατρογονικὴ καὶ κτιτορικὴ τῶν τριῶν ἐκείνων Μοναχῶν καὶ εἶχον στενοχωρίαν εἰς αὐτὴν μεγάλην, λέγει ἡ Ματρῶνα πρὸς τὴν Γερόντισσάν της: «Θέλεις, Κυρία μου, νὰ μεγαλώσωμεν τὸν Ναὸν τοῦτον καὶ νὰ κτίσωμεν καί τινα κελλία;». «Ναί», ἀπεκρίθη ἐκείνη, «πολλὰ τὸ ἠγάπων, κυρία μου, καὶ ἐγὼ νὰ γίνῃ αὐτὸ ὅπου λέγεις, ἀλλὰ τί νὰ κάμω; γνωρίζεις καὶ σὺ ὅτι ἔξοδα δὲν ἔχω». «Μὴ στενοχωρεῖσαι», τῆς λέγει ἡ Ματρῶνα, «καὶ ὁ Κύριος οἰκονομεῖ» καὶ τῆς ἐφανέρωσεν πόθεν ἠδύναντο νὰ εὑρεθῶσι τὰ ἔξοδα τῆς οἰκοδομῆς καὶ οὕτω λαβοῦσι τὴν ἄδειαν, ἐπώλησε τὰ ἀκίνητα πράγματα τὰ ὁποῖα εἶχον αἱ ἀδελφαί της εἰς τὴν Βολισσόν, καὶ πρῶτον μὲν ἔκτισεν ἕνα λουτρόν, μετὰ γνώμης καὶ ἀδείας τῆς Γεροντίσσης, διὰ νὰ λούωνται οἱ πτωχοὶ καὶ ξένοι, κατὰ τὴν συνήθειαν, τὴν ὁποίαν εἶχον τὸν καιρὸν ἐκεῖνον οἱ ἄνθρωποι, ἔπειτα ἀρχίζει τὴν οἰκοδομὴν τοῦ Ναοῦ.

Τί δὲ ποιεῖ ὁ ἀρχέκακος καὶ μισόκαλος; ἐπιχειρεῖ ὁ πονηρότατος νὰ τὴν ρίψῃ εἰς κανὲν ἄτοπον· ὅθεν ἐκεῖ ὅπου ἤνοιγαν οἱ ἐργάται τὰ θεμέλια, ἰδοὺ φαίνεται αἴφνης μέγας θησαυρός· ἀλλ᾿ ἤθελεν ἀπορήσει τις, τί κακὸν ἐνδέχεται νὰ πάθῃ ἡ Ὁσία ἀπὸ τὴν εὕρεσιν τοῦ θησαυροῦ; ἐκεῖνος μόνος ὁ δόλιος καὶ πανοῦργος ἠξεύρει τοὺς δόλους καὶ τὰς πανουργίας του· ἴσως ἐδοκίμαζε νὰ τὴν ρίψῃ εἰς φιλαργυρίαν ἢ εἰς ὑψηλοφροσύνην, ὅτι δηλαδὴ ἔφθασεν εἰς μεγάλα μέτρα ἀρετῆς, καὶ ὁ Θεὸς διὰ τὴν ἀρετὴν αὐτῆς τῆς ἔδωκε τὸν ἀνέλπιστον θησαυρόν· ἢ διὰ τοῦτο ἢ δι᾿ ἄλλον αἴτιον, ἐκεῖνος ὁ πονηρότατος ἠξεύρει τὴν πονηρίαν του, ὁ δὲ πανάγαθος Θεὸς δὲν τὸν ἐμπόδισεν, ἀλλὰ τὸν ἄφησε, διὰ νὰ νικηθῆ καὶ νὰ καταισχυνθῇ ἀπὸ τὴν ἀπάθειαν τῆς Ὁσίας, καθώς ποτε ἐνικήθη καὶ ἀπὸ τὴν ἀπάθειαν καὶ ἀφιλάργυρον γνώμην τοῦ μεγάλου Ἀντωνίου, ὅταν τοῦ ἔδειξεν εἰς τὴν ἔρημον τὸν θησαυρόν.

Δὲν ἐχάρη, λοιπὸν ἡ Ὁσία, οὐδὲ ἐσκίρτησεν, ἰδοῦσα παρ᾿ ἐλπίδα τοιοῦτον θησαυρόν, καθὼς ἤθελε κάμει ἄλλος ἐμπαθὴς καὶ φιλάργυρος, ἀλλὰ ἔλεγε μετὰ δακρύων «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, εἰ μὲν τὸ χρυσίον τοῦτο εἶναι ἀπεσταλμένον ἀπὸ τὴν χάριν Σου, φανέρωσον εἰς ἡμᾶς, εἰ δὲ εἶναι ἀπὸ πανουργίαν τοῦ δαίμονος, ἂς ἀφανισθῇ». Ταῦτα προσευχομένης τῆς Ἁγίας (ὢ τοῦ θαύματος!) εὐθὺς ἐφάνη τὸ λαμπρότατον χρυσίον ἐσβεσμένοι ἄνθρακες· καὶ ὅλοι οἱ ἰδόντες καὶ ἀκούσαντες τὸ παράδοξον τοῦτο ἐδόξασαν τὸν ἐν Ἁγίοις Αὐτοῦ δεδοξασμένον Θεόν. Καὶ οὕτως ἡ μὲν Ὁσία ἐδοξάσθη διὰ τὴν ἀπάθειαν καὶ τὴν πρὸς τὸν Θεὸν παρρησίαν της, ὁ δὲ διάβολος κατῃσχύνθη, καὶ τὸ ἐναντίον ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἐδολιεύθη νὰ πράξῃ ἐγένετο, ἐπειδὴ ἡ μὲν Ματρῶνα μετὰ τῶν συνασκουμένων ἔλαβε θάρρος μεγάλον εἰς τὴν οἰκοδομὴν τοῦ Ναοῦ, οἱ δὲ δουλεύοντες ἔγιναν προθυμότεροι εἰς τὸ ἔργον των ἀπὸ τὴν θαυματουργίαν ταύτην.

Ἀφ᾿ οὗ ἐτελείωσε τὸν Ναὸν μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἀρτεμίου, εἰς τοῦ ὁποίου τὸ θεῖον ὄνομα ἐτιμᾶτο, τότε ἐτελείωσε καὶ ἡ Γερόντισσά της τὴν πρόσκαιρον ταύτην ζωήν, καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν αἰώνιον, αἱ δὲ συνασκούμεναι ἀδελφαὶ παρεκάλουν θερμῶς τὴν Ματρῶναν νὰ δεχθῇ τὴνν προστασίαν καὶ ἡγουμενίαν τοῦ Μονυδρίου καὶ τέλος πάντων καὶ μὴ θέλουσαν τὴν ἐψήφισαν Ἡγουμένην καὶ ὑπετάσσοντο εἰς αὐτήν. Ἐπειδὴ δὲ εἰς τὰ γυναικεῖα Μοναστήρια συνηθίζουσι νὰ λέγουσι τὴν ἡγουμένην, κυράν, τὴν ἔλεγον οὕτως· ὅθεν ἐπεκράτησεν ἔκτοτε καὶ λέγεται ἀκόμη καὶ τὴν σήμερον Ἁγία Κυρά· διότι καὶ τὰ κύριά της ὀνόματα Μαρία καὶ Ματρῶνα, τοῦτο δηλοῦσιν, ἤτοι Κυρία, ὡς καὶ τὸ ἐπίθετον, καὶ οἰκείως καὶ καταλλήλως καὶ ἀπὸ θείαν νεῦσιν τῆς ἐδόθησαν ὅλα· ὅτι οὐχὶ μόνον φερωνύμως ἐκυρίευσε τὰ πάθη καὶ τὸν κόσμον καὶ τοὺς κοσμοκράτορας, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν θάνατον τὸν κυριεύοντα παντὸς ἀνθρωπίνου γένους ἐκυρίευσε καὶ ἐνίκησε, καὶ ὡς ἕνα ὕπνον ἀπέδειξε· καὶ ἀκούσατε διὰ νὰ θαυμάσητε καὶ νὰ βεβαιωθῆτε διὰ τὴν ἀλήθειαν.

Τὸν καιρὸν κατὰ τὸν ὁποῖον ἐξουσίαζον οἱ Γενοβέζοι τὴν Χίον ἦλθε πλῆθος πολὺ ἀπὸ βάρβαρόν τι ἔθνος τῆς Δύσεως, ἄνθρωποι βάρβαροι καὶ κατὰ τὴν γλῶσσαν καὶ κατὰ τὸ ἦθος ἀγριώτατοι καὶ ἀπανθρωπότατοι καὶ ἐποίουν πολλὰς ἁρπαγὰς καὶ ζημίας εἰς τὴν Χίον· ἐλθόντες δὲ καὶ εἰς τὸ μοναστήριον τῆς Ὁσίας ὤρμησεν εἷς ἀπὸ αὐτούς, ὁ πλέον ἀναιδέστερος καὶ ἀναισχυντότερος τῶν ἄλλων, νὰ βιάσῃ μίαν μοναχήν, ἀλλ᾿ ὢ τοῦ θαύματος! «παρεμβαλεῖ Ἄγγελος Κυρίου κύκλῳ τῶν φοβουμένων αὐτὸν καὶ ρύσεται αὐτούς» (Ψαλμ. λγ´ 8)· ἔφθασεν ἡ θεία δίκη τὸν ἄδικον, καὶ ἔπεσε τὴν ὥραν ἐκείνην νεκρὸς εἰς τὴν γῆν. Ἡ Ὁσία λοιπόν, ἥτις εἶχεν ὅλην της τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν πεποίθησιν εἰς τὸν Θεόν, καὶ ἐκεῖθεν ἐζήτει διὰ προσευχῆς τὴν βοήθειαν, βλέπουσα τοῦτο ἐδόξασε τὴν ταχεῖαν τοῦ Θεοῦ ἀντίληψιν, ἀλλὰ καὶ ἐσπλαγχνίσθη τὸν ἄσπλαγχνον ἐκεῖνον βάρβαρον, καὶ προσευξαμένη εἰς τὸν Θεόν, τὸν ἔχοντα ζωῆς καὶ θανάτου τὴν ἐξουσίαν, τὸν ἀνέστησε, πρὸς θαῦμα καὶ ἔκπληξιν τῶν ἰδόντων καὶ ἀκουσάντων τὸ γεγονός. Ἀφ᾿ οὗ δὲ τὸν ἀνέστησε καὶ κατεφόβησε μὲ τὰ δύο ταῦτα, μὲ τὸν θάνατον καὶ τὴν ἀνάστασιν, ἐνουθέτησε καὶ τοὺς φοβεροὺς ἐκείνους βαρβάρους, ὡς ἔπρεπε, καὶ τοὺς ἀπέλυσεν· οἱ δὲ ἀνεχώρησαν ἐκ Χίου ἔμφοβοι καὶ ἔντρομοι· ὅθεν ἐλθόντες καὶ δευτέραν φοράν, δὲν ἐτόλμησαν νὰ ὑπάγουν πλέον εἰς τὸ Μοναστήριον τῆς Ἁγίας, ὄχι δὲ μόνον τοῦτο ἀλλὰ καὶ εἰς ὅλην τὴν πόλιν ἐφάνησαν ἡμερώτεροι καὶ φιλανθρωπότεροι καὶ τὰ πρότερα δεινὰ δὲν ἐτόλμησαν πλέον νὰ πράξωσιν.

Πλὴν τὸ νὰ ἀναστήσῃ διὰ τῆς προσευχῆς τὸν νεκρὸν ἡ Ὁσία ἦτο τῆς θείας Χάριτος κατόρθωμα καὶ τῆς πρὸς τὸν Θεὸν παρρησίας της ἔνδειξις· τὸ δὲ νὰ ἀποθάνῃ καὶ αὐτὴ ἡ ἴδια ὡς ἄνθρωπος εἶναι τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως νόμος κοινός, καὶ χρέος ἀπαραίτητον· ὅθεν ὅταν ηὐδόκησεν ὁ ἀθάνατος αὐτῆς Νυμφίος Χριστὸς νὰ τὴν παραλάβῃ διὰ θανάτου εἰς τοὺς ἀθανάτους καὶ οὐρανίους νυμφῶνας αὐτοῦ καὶ νὰ τὴν ἀναπαύσῃ ἀπὸ τοὺς ἀσκητικοὺς αὐτῆς κόπους εἰς τὴν αἰώνιον ἐκείνην μακαριότητα τοῦ οὐρανοῦ, τότε τῆς ἀπεκάλυψε πρὸ ἑπτὰ ἡμερῶν τὸ μακάριον τέλος της, καὶ τὴν πρὸς αὐτὸν ἐκδημίαν της καὶ μικρὸν ἀσθενήσασα, προσεκάλεσε τὰς ἀδελφὰς καὶ ὑποτακτικάς της, καὶ τὰς ἐνουθέτησε ὡς μήτηρ, καὶ τὰς συνεχώρησεν, ἔπειτα δὲ καὶ αὐτὴ συγχώρησιν λαβοῦσα παρ᾿ ἐκείνων, καὶ ὅλα τὰ χριστιανικὰ τελέσασα, καὶ τὴν κοινωνίαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων δεξαμένη, παρέδωκε τὴν ἁγίαν ψυχήν της εἰς τὰς ἀχράντους χείρας τοῦ ψυχοσώστου Θεοῦ. Ἐκοιμήθη δὲ ἡ μακαρία μήτηρ ἡμῶν Ματρῶνα ἐν ἔτει ἀπὸ Χριστοῦ 1462, τῇ 20ῃ τοῦ Ὀκτωβρίου, καὶ ἐτάφη τὸ ἱερὸν αὐτῆς σῶμα εἰς τὸν Ναὸν τὸν ὁποῖον ἔκτισεν ἡ ἴδια. Ὁ δὲ τῶν θαυμασίων Θεός, τὸν ὁποῖον ἐδόξασε μὲ τοὺς ἀσκητικούς της ἀγῶνας καὶ μὲ τὰς ἀρετάς της, τὴν ἐδόξασε μετὰ θάνατον μὲ τὴν θείαν του χάριν, καὶ ἀνέδειξεν εἰς τοὺς ἀνθρώπους τὰ θεῖα της λείψανα καὶ τὸ ἱερόν της Ναὸν πηγὴν θαυμάτωων ἀέναον, καὶ ἰατρεῖον ἄμισθον παντὸς πάθους καὶ πάσης ἀσθενείας· ἀπὸ τὰ ὁποῖα θέλομεν καὶ ἡμεῖς διηγηθῇ ὀλίγα τινα, εἰς δόξαν Θεοῦ, τοῦ δοξαζομένου ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ, καὶ εἰς ὠφέλειαν τῶν ἀναγινωσκόντων καὶ ἀκουόντων.

Εἰς τὴν Μαγνησίαν, πόλιν μεγάλην τῆς Ἀνατολῆς, ἦτο Ἀγαρηνός τις πλούσιος πολὺ καὶ ἀσθενήσας ἔμεινε καθ᾿ ὅλον τὸ ἀριστερὸν μέρος τοῦ σώματός του ξηρός· ἐποίησαν λοιπὸν οἱ ἰατροὶ εἰς αὐτὸν πολλὰ ἰατρικά, πλὴν νὰ τὸν βοηθήσωσι δὲν ἠδυνήθησαν, αὐτὸς δὲ πολλὰ χρήματα δαπανήσας, οὐδὲν ὄφελος ἔλαβεν. Εἶχεν ὅμως οὗτος μίαν δούλην Χριστιανήν, Μαρίαν ὀνομαζομένην, ἡ ὁποία βλέπουσα αὐτὸν νὰ ἐξοδεύῃ τὸν πλοῦτον του ματαίως καὶ νὰ μὴ λαμβάνῃ θεραπείαν, ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν λέγει πρὸς αὐτόν· «Αὐθέντα μου, ἐγὼ ἠξεύρω ἕνα ἰατρὸν εἰς τὸν ὁποῖον, ἐὰν θελήσῃς νὰ ὑπάγῃς, λαμβάνεις ἀναμφιβόλως παρ᾿ αὐτοῦ τὴν ὑγείαν σου». Ἡ ἀνάγκη βιάζει τὸν αὐθέντην νὰ ἀκούσῃ μετὰ προσοχῆς μεγάλης τοὺς λόγους τῆς δούλης, καὶ ἐρωτᾷ νὰ μάθῃ τὸν ἰατρόν. Τότε τοῦ λέγει ἐκείνη:«Εἰς τὴν Χίον εἶναι μία γυνὴ τῶν χριστιανῶν, ἡ ὁποία ἰατρεύει παντὸς εἴδους ἀσθένειαν, χωρὶς βότανα καὶ ἔμπλαστρα, καὶ ἂς ὑπάγωμεν ἐκεῖ νὰ σὲ ἰατρεύσῃ». Πείθεται ὁ αὐθέντης καὶ λαμβάνει τὴν Μαρίαν καὶ ἄλλους τινας εἰς τὴν συνοδείαν του καὶ ἔρχεται εἰς τὴν Χίον, βασταζόμενος δὲ ὑπὸ τῶν δούλων του ἐφέρθη εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας.

Ἐλθὼν λοιπὸν ὁ ἀσθενὴς εἰς τὸν Ναὸν ζητεῖ ἐκεῖ νὰ εὕρῃ τὴν ἰατρόν, καὶ νομίζει ἀκόμη ὅτι εἶναι ζῶσα τις γυνὴ καθὼς ἐξ ἀρχῆς ὑπέθεσεν· ἡ δὲ δούλη τοῦ λέγει· «Ἀναπαύσου ὀλίγον καὶ ἔρχεται ἡ γυνή, ἥτις ἐξάπαντος θέλει σε θεραπεύσῃ». Ἀληθῶς ἀδελφοί, δίκαιον εἶναι νὰ εἴπωμεν περὶ ταύτης τῆς γυναικὸς ἐκεῖνα τὰ εὐαγγελικά: «Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις» (Ματθ. ιε´ 28)· διότι καὶ τῇ ἀληθείᾳ, μεγάλη καὶ ἀδίστακτος ἦτο ἡ πίστις αὐτῆς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ ἡ εὐλάβειά της πρὸς τὴν Ἁγίαν· δὲν ἐδίστασε νὰ εἴπῃ καθ᾿ ἑαυτήν: «Καλά, κινῶ ἐγὼ τὸν αὐθέντη μου, ἄρρωστον ὄντα, νὰ ποιήσῃ τοσοῦτον μακρὸν ταξίδιον καὶ διὰ θαλάσσης, ἀλλ᾿ ἀνίσως τὸν βδελυχθῇ ἡ Ὁσία ὡς ἄπιστον καὶ ἀκούσω καὶ ἐγὼ ὡς ἡ Χαναναία "Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις;" (Ματθ. ιε´ 26)· ἀνίσως λέγω δὲν τὸν θεραπεύσῃ, τί θὰ ποιήσῃ πρός με ὕστερον;». Ναί, δὲν ἐδίστασεν, οὐδὲ ἐφοβήθη, ἀλλ᾿ οὐδὲ ἡ προσευχὴ δὲν ἔφευγε ἀπὸ τὸν νοῦν της, οὐδὲ τὰ δάκρυα ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς της· ὅθεν καὶ μὲ θάρρος καὶ μὲ μεγάλην πεποίθησιν τοῦ λέγει· «Ἀναπαύσου, καὶ θέλεις ἰατρευθῇ». Ἀναπαύεται ὁ αὐθέντης καὶ μὲ καλὴν ἐλπίδα τῆς ὑγείας του ἡσυχάζει.

Τί δὲ ἡ Ὁσία Ματρῶνα ᾠκονόμησεν; ἀκούσατε παρευθύς. Τὴν πρώτην ἐκείνην νύκτα φαίνεται εἰς τὸν ἀσθενῆ ἐν ὁράματι καὶ τοῦ λέγει: «Διὰ τὰ δάκρυα, τὰς προσευχὰς καὶ τὴν πίστιν τῆς ὁμωνύμου μου Μαρίας τῆς δούλης σου, σὲ ἰατρεύω· ἐγέρθητι καὶ περιπάτει ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου μου καὶ ὕπαγε ὑγιὴς εἰς τὸν οἶκον σου». Ὁ δὲ Ἀγαρηνός, ἀποτινάξας τὸν ὕπνον, ἐγνώρισε τὸν ἑαυτόν του ὅλον ὑγιᾶ, χωρὶς οὐδὲν ἴχνος τοῦ πάθους του· καὶ οὕτως μὲν ἐκεῖνον ἠλευθέρωσεν ἡ Ἁγία, ἡ θαυματουργὸς Ματρῶνα, ἀπὸ τὸ πάθος του, τὴν δὲ Μαρίαν ἠλευθέρωσεν ἀπὸ τὴν σωματικὴν δουλείαν, ᾠκονόμησε δὲ καὶ τὴν ψυχικήν της σωτηρίαν· Διότι ὁ Ἀγαρηνὸς ἐκεῖνος εἰς μὲν τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας ἀφιέρωσε πολλὰ πράγματα, τὴν δὲ δούλην ἠλευθέρωσε, καὶ τὰ χρειώδη πρὸς τὴν ζωοτροφίαν της ἔδωκε· καὶ αὐτὴ μὲν ὡς εὐγνώμων καὶ εὐλαβὴς ἔμεινεν ὑπηρετοῦσα τὸν Ναὸν τῆς Ὁσίας ἕως τέλους τῆς ζωῆς της, καὶ θεαρέστως ζήσασα ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ. Τοῦτο τὸ θαῦμα κοινολογηθὲν εἰς τὴν Μαγνησίαν, ἐνεποίησε μεγάλην ἐντύπωσιν καὶ εἰς μεγάλην εὐλάβειαν πρὸς τὴν Ἁγίαν ἐκίνησε τοὺς ἐκεῖ χριστιανούς, καὶ ἔκτοτε συνηθίζουσι καὶ ἔρχονται πολλοὶ ἀπὸ αὐτὴν τὴν χώραν εἰς τὴν μνήμην αὐτῆς εἰς προσκύνησιν τῶν ἱερῶν λειψάνων· ἀλλὰ καὶ ἀπὸ πολλὰ ἄλλα μέρη ἤρχοντο καὶ ἔρχονται, καὶ ὅλοι σχεδὸν οἱ ἄνθρωποι τῆς νήσου συνέτρεχον, καθὼς ἔτι καὶ σήμερον συντρέχουσιν.

Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ ὁ Ναὸς ἦτο μικρὸς καὶ ὑπῆρχε μεγάλη στενοχωρία ἐκ τοῦ πλήθους τῶν συνερχομένων, διὰ τοῦτο οἱ μεταγενέστεροι πολῖται τῆς Χίου ἠθέλησαν νὰ τὸν μεγενθύνωσι. Λοιπὸν ἐπῆραν ἐντὸς τῆς περιοχῆς τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν τόπον εἰς τὸν ὁποῖον ἦτο ὁ τάφος τῆς Ὁσίας καὶ ἐνῶ ἔσκαπτον ἐντὸς τοῦ τάφου, εὑρέθη κατὰ θείαν οἰκονομίαν κεκρυμμένη, ἄρρητον εὐωδίαν ἀποπνέουσα καὶ μὲ ὅλα τὰ σημεῖα τῆς θείας Χάριτος δεδοξασμένη ἡ ἁγία καὶ σεβασμία της κεφαλή· διότι τὴν ὥραν ἐκείνην ἀσπασάμενος αὐτὴν παράλυτός τις ἠνωρθώθη καὶ γυνή τις μογίλαλος ὡμίλησε καθαρῶς. Ἔγινε δὲ μεγάλη χαρὰ καὶ μεγάλη συνδρομὴ τῶν χριστιανῶν εἰς προσκύνησίν της, καὶ οὐχὶ μόνον οἱ ἡμέτεροι, ἀλλὰ καὶ ὁ τότε ἐξουσιαστὴς τῆς Χίου Γενοβέζος τὴν εἶδε καὶ μαρτυρίας ἔγγραφον ἔδωκεν, ὅτι εἶναι ἀληθῶς ἡ κάρα τῆς Ὁσίας Ματρώνης, ὅθεν καὶ ἑορτὴ τελεῖται εἰς τὰς 15 τοῦ Ἰουλίου μηνός, εἰς μνήμην τῆς εὑρέσεως.

Πολλὰ δὲ καὶ ἐξαίσια θαύματα ἐτέλεσεν ἡ Ἁγία εἰς διαφόρους περιστάσεις. Καὶ ἄλλα πολλὰ θαύματα ἐπετέλεσεν ἡ Ἁγία, ὧν ὁ ἀριθμὸς οὐκ ἔχει τέλος. Ἀλλ᾿ ἂς ἴδωμεν τὴν χάριν τῶν ἰαμάτων αὐτῆς εἰς δύο ἀκόμη θαύματα.

Κατὰ τὸ ἔτος 1700 ἦλθεν ἀπὸ τὴν Εὐρώπην εἷς ἄνθρωπος χωλὸς καὶ κατὰ τοὺς δύο πόδας, μὴ δυνάμενος παντελῶς νὰ σταθῇ καὶ καθήμενος ἐπάνω εἰς ὑποζύγιον ἐπῆγεν εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ὁσίας. Βασταζόμενος ὑπὸ δύο καὶ ὑποστηριζόμενος εἰσῆλθεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ μετὰ πίστεως πολλῆς ἔπεσεν ἐπὶ τοῦ τάφου τῆς Ἁγίας καὶ διῆλθεν ἐκεῖ ἡμέρας τινας, ἕως τῆς 20ης Ὀκτωβρίου μηνός, κατὰ τὴν ὁποίαν τελεῖται ἡ θεία μνήμη αὐτῆς. Κατὰ δὲ τὴν νύκτα ἐκείνην ἠνωρθώθη παραδόξως ὁ ἄνθρωπος καὶ περιεπάτησε χωρὶς φόβον εὐχαριστῶν πολλά τήν Ἁγίαν.